1404, 7 décembre. — Le Kremlin-Bicêtre.

Jean, fils de roi de France, duc de Berry et d’Auvergne, etc., confère à Jocelin Sadon, clerc, la chapellenie perpétuelle fondée dans le logis ducal de La-Salle-le-Roi, près de Bourges, à la collation des ducs de Berry, et vacante par la résignation de maître Arnoul Belin, conseiller du duc, et son dernier détenteur. La mise en possession sera assurée par le sénéchal de Berry, et le versement des revenus par le receveur général du Berry.


A. Original sur parchemin, scellé sur simple queue d'un sceau de cire rouge endommagé et restauré, avec mentions dorsales1. Bourges, Archives départementales du Cher, 8 G1173 [TSC 198].

edition. Édition en ligne sur le site des Archives départementales du Cher [lien].


Johannes, regis quondam Francorum filius, dux Bituricensis et Alvernie, comesque Pictavensis, Stamparum, Bolonie et Alvernie, dilecto nostro Jocelino Sadoni clerico, salutem. Capellaniam perpetuam sitam et fundatam in hospicio nostro de Aula Regia2 prope Bitur', ad collationem nostram racione nostri ducatus Bituricensis pleno jure spectantem, liberam ad presens et vacantama per resignacionem de ea in manibus nostris factam et a nobis admissam per dilectum et fidelem consilliarium nostrum magistrum Arnulphum Pelini, dicteb capellanie ultimum possessorem, tibic contulimus et conferimus et de ea providimus et providemus cum suis juribus et pertinentiis universis, investientes ted de eisdem per tradicionem presentium litterarum. Quare senescallo nostro Bituricensi aut ejus locuntenente harum serie committendo mandamus quatinus, recepto a tee solito juramento, tef vel procuratorem tuumg nomine tuoh et pro tei in dicte capellanie juriumque omnium et pertinenciarum ipsius realem et corporalem possessionem inducat aut per alium vel alios ad quos pertinet induci faciat, adhibitis solennitatibus in talibus assuetis, tibiquej vel dicto procuratori nomine tuok de fructibus, juribus, proventibus, obvencionibus et emolumentis quibuscumque ad dictam capellaniam pertinentibus faciat ab illis quorum interest vel intererit integre responderi ; mandantes insuper generali receptori nostro Bituricensi presenti et futuro quatinus dicto Jocelino aut ejus certo mandato redditus, proventus et alia emolumenta ad dictam capellam sive capellaniam spectantia decetero persolvat modo et terminis consuetis. Quequidem sic soluta nostras litteras aut earum vidisse3 sub sigillo auctentiquo ac quittanciam dicti Jocelini inde reportando in dicti nostri receptoris compotis per dilectas et fideles gentes nostras compotorum nostrorum absque difficultate quacumque volumus allocari et jubemus et de sua deduci recepta, ordinacionibus, mandatis vel inhibicionibus contrariis non obstantibus quibuscumque.

Datum in hospicio nostro de Vincestre4 prope Parisius, septima die mensis decembris, anno Domini millesimo quadringentesimo quarto

Per dominum ducem

(Signé :) Erart5


1. Au dos, sur la queue de parchemin, regeste du xve siècle : « Collation de la vicairie de La Salle le Roy, faicte par feu Jehan premier duc de Berry a maistre Josselin Sadon avant l'institucion de la saincte chapelle ung an ». – Dans l'espace central, remarque du xve siècle (très effacé) : « Et nota quod collegium sacre Capelle Bitur' fuit institutum per dominum Johannem primum ducem Biturie dominica die Resurectionis Domini, anno Domini Mo CCCCo quinto » ; suivi de cotes du xvie siècle : « 222, antienne cotte ; 59, nouvelle cotte ; layette cottée Fondations de quelques chapelles ».

2. La Salle[-le-Roi], Cher, cant. et comm. Saint-Martin-d'Auxigny, est aujourd'hui un écart proche de l'étang de La Salle, à environ 1,5 km ouest-sud-ouest du centre communal. Dès le règne de Louis VII, Saint-Martin-d'Auxigny est cité pour son château royal, flanqué de larges possessions (Marcel Pacaut, Louis VII et son royaume, Paris, SEVPEN, 1964, p. 123). La Salle-le-Roi était, au moins aux xviie et xviiiesiècles, le siège d'une prévôté royale.

3. Cet infinitif passé utilisé comme substantif est employé, assez rarement, comme équivalent de « vidimus » ; sa forme rappelle leur synonyme « inspexisse ».

4. Aujourd'hui Le Kremlin-Bicêtre, Val-de-Marne, ch.-l. cant.

5. Sans doute Érart Moriset, recensé par Lacour comme secrétaire du duc de 1397 à 1401, mais responsable aussi de l'expédition d'un acte ducal de 1405 (TSC 92) (René Lacour, Le gouvernement de l'apanage de Jean, duc de Berry (1360-1416), Paris, Auguste Picard, 1934, annexes, p. xvi).

  1. Sic A pour vacantem.

  2. Dicte porté sur un grattage, A.

  3. Tibi porté sur un grattage, A.

  4. Te porté sur un grattage, A.

  5. Te porté sur un grattage, A.

  6. Te porté sur un grattage, A.

  7. Tuum porté sur un grattage, A.

  8. Tuo porté sur un grattage, A.

  9. Te porté sur un grattage, A.

  10. Tibique porté sur un grattage, A.

  11. Tuo porté sur un grattage, A.

Édition : Clémence Lescuyer .

Consulter la bibliographie — Afficher le XML source de l'acte — Afficher la version pdf de l'acte.


Localisation de l'acte

Make this Notebook Trusted to load map: File -> Trust Notebook